In het laatste deel van dit werk moeten wij het hebben over de tijdseenheden die minder vaak bij de Kerk in gebruik zijn.

Het Lustrum is de tijd van vijf jaren, door de Romeinen vastgesteld voor de duur van een dictatuur, welk woord afkomstig is van het werkwoord lustro, wijden, met vele betekenissen. Aan het eind namelijk van elke vijf jaren en in het begin van een dictatuur gingen de Romeinse burgers in optocht met kaarsen en kandelaars en kozen daarna op het Campus Martius een dictator. Nog altijd houdt de Kerk dit oude woord in ere, in de passage:

Zes lustra die reeds voleindigd zijn, enz.

De Indictie is de tijd van vijftien jaren, ingesteld om de belastingen van buitenlanders te ontvangen, en is naar men zegt afgeleid van het werkwoord indico dat aankondigen betekent, omdat indicere tot de taak van de Pontifices behoort. Vandaar het vers:

De koningen vaardigen uit, de priester stelt de feesten vast.

Daar de Romeinen bijna de gehele wereld hebben overheerst, hebben zij de landen aan zich schatplichtig gemaakt en voorgeschreven dat de verafgelegen landen wegens de moeilijkheden van het transport op het eind van de eerste vijf jaar goud zouden betalen als bewijs van de overheersing, op het eind van de tweede vijf zilver voor de soldij van de soldaten en op het eind van de derde vijf brons en ijzer voor de reparatie van de wapens. Daarom noemen sommigen de indictie de bronzen naar het brons of de ijzeren naar het ijzer, dat aan het eind ervan betaald werd.

Ook hebben de Romeinen ingesteld, dat geen privilege en zelfs geen geschreven overeenkomst rechtsgeldigheid heeft dat niet het jaar van de indictie vermeldt en dat opdat de herinnering aan de op te brengen belasting niet verzwakt werd. Wij gebruiken nu de indictie voor drie zaken, namelijk in privileges, voor de Paaskaars en bij het wijden van kerken. Overigens begint de cyclus van de indictie in September, omdat dan de oogst overvloedig is en de belasting het best betaald kan worden.

Als iemand wil weten in welke indictie hij zich bevindt, moet bij het jaartal 3 worden opgeteld, aangezien de Heer, naar men zegt, in het vierde jaar van een indictie geboren is, en moet de som gedeeld worden door 15. Als de rest nul is, zijn wij in het laatste jaar van de indictie. Blijft er wel een rest, dan geeft dat getal aan in welk jaar van de indictie wij ons bevinden. Het woord indictie wordt overigens gebruikt zowel voor de hele cyclus als voor ieder jaar daarvan apart.

Saeculum, de eeuw is de tijd van honderd jaren, waaraan vele eeuwen zijn voorbijgegaan. Met saeculum wordt ook de wereld aangeduid en de hele materiële schepping met al wat er toe hoort.

Aevum, millennium is de naam voor een tijd van duizend jaar. Ook wordt aevum wel gebruikt voor leeftijd; vandaar dat men kan spreken van een mens van hoge leeftijd. Ten derde kan aevum hetzelfde betekenen als tijd.

Men zie Boetius:

O gij die volgens uw eeuwig plan de wereld bestuurt,
Schepper van aarde en hemel, die de tijd beveelt te gaan
Vanaf het oudste verleden, die, zelf onveranderlijk blijvend geeft dat alles verandert.
Wilt dit werk in lengte der tijden in stand houden,
In het 1244e jaar van Christus
Heeft de tak afkomstig uit Sacro Bosco, het Heilig Woud,
Aan wie de gratie van God de naam Johannes heeft gegeven, de tijden uitvoerig beschreven.
Moge dit werk ons toestaan voor de Kerk van Christus,
Zo de vrucht ervan te plukken die wij hieruit hebben gekweekt.

Amen.

EINDE