Over het schrikkeljaar

Nu moeten we de schrikkeldag nog toewijzen die gevormd wordt door de zes uren bij elkaar op te tellen. Er is namelijk in Februari van het vierde jaar van de zonnecyclus (om de datering van het zonnejaar in de pas te laten lopen met zijn omloop) een tussenplaatsing van één dag: de schrikkeldag. Het zonnejaar telt immers 365 dagen en bijna 6 uren, zoals hierboven is aangetoond, en die wij om verwarring te vermijden als 6 hele uren beschouwen. Omdat het moeilijk zou zijn een jaar met deze zes uren te verlengen, omdat er op die manier geen dag van te maken is, zijn ze op een andere plaats gezet. Want deed men het eerste, dan zou het ene jaar vroeg in de morgen beginnen, het volgende met de middag, het derde met de avond en het vierde om middernacht. Daarom is voorzien, dat de zes extra uren van het eerste jaar met de zes van het tweede en die van het derde, bewaard worden voor de zes van jaar vier. En zo wordt in jaar vier één dag uit die vier maal zes uren gesmeed. Deze dag, die op zo bijzondere manier is gevormd, wordt in Februari geplaatst, omdat die maand het kortst is en de laatste op grond van het hierboven vermelde betoog. Wanneer er een schrikkeljaar is, roepen zij die in de kathedrale kerken in het Martyrologium lezen, tweemaal de zesde dag voor de Kalendae van Maart uit (24 Februari) en plaatsen dus twee dagen onder één letter(1). Daarom wordt het schrikkeljaar bisextus genoemd. Daar twee dagen onder dezelfde F gerekend worden, moet op de tweede in de rij het feest van de zalige apostel Matthias gevierd worden. Daarover gaat het vers:

De 24ste Februari van een schrikkeljaar telt twee dagen, Op de tweede dag van die naam wordt het feest van Matthias gevierd.

De reden waarom de schrikkeldag op deze plaats wordt ingevoegd, is de volgende: Zes is het eerste volmaakte getal en op die dag is als het ware de vervolmaking van het jaar. Daarom wordt tussengeschoven op de dag die door het volmaakte getal is aangewezen en niet op de laatste, omdat dan het feest van het eind der maand zou verschuiven. Wat is een volmaakt getal? Dat is een getal waarvan de som van alle getallen waardoor het gedeeld kan worden, precies hetzelfde getal oplevert. En om dezelfde reden kan gezegd worden, dat de schrikkeldag in Februari wordt ingeschoven, omdat het aantal dagen van deze maand uit het tweede volmaakte getal bestaat. Of een jaar een schrikkeljaar is of niet, kunt u als volgt uitrekenen: deel het aantal jaren sinds de geboorte Ons Heren door 4. Als er geen rest overblijft, is dat jaar een schrikkeljaar. Maar als de rest 1, 2 of 3 is, hebben we te maken met een jaar na een schrikkeljaar. En dat staat in het vers:

Dan zal het schrikkeljaar zijn, wanneer u de jaren des Heren Kunt delen in vier gelijke delen.

We kunnen hierbij het volgende opmerken. Als we het schrikkeljaar niet in acht zouden nemen, zouden we na 364 jaar de geboortedag van de Heer vieren op een dag met zo lang licht, als waarop we nu de Annunciatie vieren.(2) Het bewijs: In zoveel jaren, waarvan het vierde altijd een schrikkeljaar is, tellen we 91 dagen, wat het vierde deel is van 364 dagen en uit die 91 dagen kunnen we drie maanden maken, twee van dertig en een van eenendertig dagen. En deze drie maanden zijn het vierde deel van een jaar, dat, als het afgetrokken werd, het bovengenoemde ongemak zou veroorzaken. Het kan nog erger. Als we het aantal jaren zouden verdubbelen, zou de geboorte des Heren gevierd gaan worden op de dag waarop we nu het feest van Johannes de Doper vieren.

  1. Hier begrijp ik Sacrobosco niet. Als de twee dagen dezelfde letter zouden hebben, zou m.i. de zondagsletter niet verspringen.
  2. De Annunciatie wordt gevierd op 25 Maart, de geboorte van Johannes de Doper op 24 Juni.